Algemeen

In de begroting 2023 heeft de gemeenteraad de kaders op programmaniveau vastgelegd. Met het jaarverslag en de jaarrekening legt het college verantwoording af over het gevoerde beleid in 2023. In deze verantwoording wordt in het bijzonder uitleg gegeven over de uitvoering van de speerpunten uit het collegeprogramma en de overige ontwikkelingen. Per programma is de voortgang van de opdrachten toegelicht en zijn de speerpunten, indicatoren en doelen geactualiseerd.

Inhoud
Voor u ligt het boekwerk van het jaarverslag en de jaarrekening 2023. Een samenvatting van de belangrijkste onderdelen is opgenomen in een “jaarrekening in één oogopslag”.

In het jaarverslag zijn de volgende onderdelen opgenomen:

1. De programmaverantwoording. Hierin is per programma opgenomen wat de gemeente de komende collegeperiode wil bereiken, de zogenaamde opdrachten. Tevens staan opgenomen welke activiteiten we in 2023 hebben uitgevoerd om deze opdrachten te realiseren. Tot slot wordt aangegeven wat dit in financiële zin heeft gekost.
2. De paragrafen, met daarin gebundelde informatie over thema’s. Het gaat vooral om de beleidslijnen van het beheersproces. Hierbij kan sprake zijn van een grote financiële of politieke betekenis. Daarnaast kan sprake zijn van een aanzienlijk belang voor de realisatie van programma’s.

In de jaarrekening zijn de balans met toelichting, de verantwoording in het kader van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector, de recapitulatie van de baten en lasten, de taakvelden per programma, het overzicht van incidentele baten en lasten en het overzicht Single Information en Single Audit (SISA) opgenomen.

Het boekwerk jaarverslag en jaarrekening 2023 sluit af met acht bijlagen:
1. BBV indicatoren.
2. Taakvelden per programma.
3. Toelichting grondexploitatie.
4. Lijst restantinvesteringen.
5. Toelichting reserves en voorzieningen.
6. EMU-saldo.
7. Overzicht programma’s, producten, portefeuillehouders, budgethouders en commissies.
8. Lijst met afkortingen.
9. Budgetoverhevelingen.

In tabellen, overzichten en grafieken zijn de opgenomen bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders is vermeld. In de analyse op de afwijkingen begroting en realisatie, onderdeel baten en lasten, gaan we uit van de laatste bijgestelde begroting uit de 2e bestuursrapportage 2023 en de raadsbesluiten daarna tenzij anders vermeld.

Het bruto resultaat van de jaarrekening 2023 is € 17.907.197. De budgetoverhevelingen met resultaatbeïnvloeding (zie bijlage 9) bedragen € 5.086.580. Voorgesteld wordt om de bedragen beschikbaar te houden voor 2024. Hierdoor wordt het netto resultaat van de jaarrekening 2023 € 12.820.609.
Ten tijde van de tweede bestuursrapportage 2023 werd een resultaat verwacht van € 6.316.378. Het verschil tussen het netto resultaat van de jaarrekening 2023 en het voorlopig resultaat ten tijde van de tweede bestuursrapportage 2023 bedraagt € 6.504.231.

Dit verschil wordt met name verklaard door:

1. Nog ontvangen gemeentefondsuitkering € 2.646.000.
2. Onderuitputting van de personele budgetten € 900.000.
3. Nog ontvangen middelen beschermd wonen vanuit de regionale begroting 2023 € 678.000.
4. Voordeel op participatie door daling van het aantal uitkeringen waardoor minder uitgegeven en actualisatie voorziening dubieuze debiteuren sociale zaken € 648.000.
5. WMO diverse budgetten een voordeel vanwege een aangepaste planning in de realisatie en de ontvangen vergoeding uit regionale budgetten € 593.000.
6. Voordeel APPA voorziening voormalig personeel B&W door herberekening op basis van rekenrente € 322.000.
7. Het extra geld voor de eindafrekening sociale werkvoorziening is niet volledig nodig gebleken €202.000.
8. Wet Open Overheid (WOO) en Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv) wegens verschuiving en wijzigingen in de wet is minder uitgegeven dan verwacht € 195.000.
9. De opbrengsten uit toeristenbelasting zijn € 169.000 hoger door een meeropbrengst van de verblijfsbelasting uit 2022 en door de verhoging van het tarief van € 1,25 naar € 1,30.
In het onderdeel analyse op de afwijkingen is een nadere uitleg opgenomen.
Een samenvatting op hoofdlijnen:

Waar kwam het geld vandaan?

In 2023 ontvingen we € 180,5 miljoen. Daarvan kwam ruim € 127,2 miljoen van het Rijk en ruim € 53,3 miljoen uit eigen inkomsten. Leges, OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing zijn de belangrijkste bronnen van eigen inkomsten. Samen goed voor € 29,5 miljoen. We ontvingen € 23,8 miljoen aan overige inkomsten.  

Wat hebben we met het geld gedaan?

Enkele highlights per begrotingsprogramma worden hieronder vermeld.

Programma 1 Leven
In 2023 gaven we € 91,3 miljoen uit aan het breed sociaal domein. Het grootste deel hiervan
( 75,5%) bestaat uit uitgaven in het kader van ons vangnet. In 2023 is een nieuw procesplan opgesteld voor het Uitvoeringsprogramma Kadernota Sociaal domein langs de lijn van de drie deelopdrachten Versterken omgeving, Houding & Gedrag en Toegang. Op het gebied  van bestaanszekerheid is er het afgelopen jaar in Venray ook veel gebeurd. Zo was er ook 2023 weer een regeling voor energietoeslag beschikbaar en is aan inwoners ondersteuning geboden bij energiebesparing. Ook is een nieuw armoede en schuldenbeleid vastgesteld. In 2023 is nadrukkelijk de verbinding gelegd tussen het sociaal en ruimtelijk domein. Als onderdeel van  het omgevingsprogramma landelijk gebied is namelijk gewerkt aan de definitie van een “Een gezonde en veilige leefomgeving”. Verder maakt het thema ‘Wonen en zorg’ nadrukkelijk deel uit van het woningbouwprogramma Venray 2023-2035. Op het gebied van onderwijshuisvesting zijn in 2023 belangrijke stappen gezet. Denk hierbij aan de oplevering van het MFA Merselo waar de basisschool de Lier deel van uitmaakt, de voorbereidingen voor de nieuwe huisvesting van SO/SBO Focus-Spectrum en de herontwikkeling van locatie Toverbal en de afronding van de recentralisatie van het Raayland College.

Programma 2 Wonen

We gaven in totaal € 25 miljoen uit aan woningbouw, de woonomgeving, natuur en landschap, plattelandsontwikkeling en veiligheid en handhaving. In 2023 is gewerkt aan de implementatie van de Omgevingswet, die op 1 januari 2024 eindelijk van kracht is geworden. Op vele gebieden zijn de benodigde aanpassingen doorgevoerd en zijn medewerkers, maar ook bestuurders, voorbereid op de komst van de nieuwe wet. Op het gebied van Wonen zijn belangrijke stappen gezet. Het meerjarig Woningbouwprogramma, inclusief monitoring is opgesteld en via de woontafel blijven belangrijke stakeholders hierbij betrokken. Samenwerkingsafspraken met Wonen Limburg zijn voor de komende jaren vastgelegd. In 2023 is het beleid Internationale werknemers vastgesteld met een bijbehorend uitvoerings-programma. Met dit beleid kunnen misstanden rondom de huisvesting en leefomstandigheden van internationale werknemers beter worden aangepakt. Op het gebied van een veilige woonomgeving is in 2023 verder gewerkt aan het vraagstuk met betrekking tot de coffeeshops in Venray. De koers met betrekking tot de coffeeshops is voorbereid en een aantal maatregelen (de verkeerspilot, inzet straatcoaches) zijn uitgevoerd. In 2023 heeft een herijking van de Energiestrategie plaatsgevonden waarbij wordt ingezet op het vormgeven van nieuwe energiesystemen én op energiebesparing. Een update van KODE maakt integraal onderdeel uit van deze energiestrategie. Betreffende het grondbedrijf zijn er in 2023 ongeveer evenveel kavels verkocht als vooraf verwacht. Ondanks de gestegen hypotheekrente en bouwkosten is er nog steeds interesse in bouwkavels. Er is aan de voorkant rekening gehouden met een hogere kostenindexering in verband met bovengemiddelde prijsstijgingen. Mede hierdoor zijn er geen nadelige aanpassingen in de grondexploitaties nodig geweest.

Programma 3 Werken

We gaven in totaal € 15,9 miljoen uit in dit programma. Voor de ontwikkeling van bedrijventerrein (22 ha.) is Smakterheide-Noord aangewezen. Dit wordt in samenwerking met de B.V. Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo verder uitgewerkt in een  businesscase. 2023 was het laatste jaar van de Stimuleringsverordening Centrumvisie. De regeling heeft haar vruchten afgeworpen, zowel in relatie tot het terugdringen van winkelleegstand als het creëren van woonruimte in de vorm van appartementen. In 2023 is het Regionaal Actieplan Vrijetijdseconomie herijkt, waarbij de opzet van regiomarketing en het betrekken van ondernemers bij de uitvoering belangrijke thema’s zijn. Er is een nieuw Wegenbeleidsplan 2023-2027 vastgesteld, waarmee de kaders voor het beheer van ons wegennet, zoals streefkwaliteit, onderhoudskosten en budgetten, meerjarig vastliggen.

Programma 4 Besturen

De lasten van dit programma bedroegen in 2023 in totaal € 30,2 miljoen. In 2023 is gewerkt aan de verdere ontwikkeling van inwonersparticipatie. Er ligt inmiddels een concept-visie Participatie. Daarnaast is het ‘Kader Omgevingsdialoog’, dat gaat over het betrekken van inwoners bij hun directe leefomgeving, herijkt. De Regiodeal en de Investeringsagenda zorgen voor een stevige impuls in onze regio. In 2023 hebben we actief bijgedragen aan de invulling van de nieuwe Regiodeal die vanaf 2025 gaat lopen. Binnen onze dienstverlening en bedrijfsvoering proberen we mee te gaan met de belangrijke technologische ontwikkelingen om ons heen. Binnen de digitale transformatie zijn ook in 2023  nieuwe technieken toegepast en is ingezet op data-gedreven werken door onze medewerkers. Mede als gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt hebben we geïnvesteerd in onze arbeidsmarktcommunicatie om zo beter nieuwe mensen te vinden, binden en boeien voor onze organisatie. In 2023 heeft verder een herijking van het Risicobeleid plaatsgevonden en is een start gemaakt met de implementatie van het nieuwe risicomanagement in de organisatie. Daarnaast zijn de (financiële) verordeningen artikel 212, 213 en 213A Gemeentewet geactualiseerd.