Paragraaf B. Weerstandsvermogen en risicobeheer

Nr.

Potentiële risicogebeurtenis

Beheersmaatregelen
(tekst in cursief geeft de actuele status aan)

1

Breed Sociaal Domein

Er is een uitvoeringsprogramma sociaal domein vastgesteld met diverse deelopdrachten die gekoppeld zijn aan de bouwstenen uit de Kadernota SD (zie hieronder)
Er is een nieuw procesplan opgesteld. Dit procesplan gaat uit van een procesmatige integrale aanpak van het UPSD en komt dus in de plaats van de meer projectmatige aanpak bij de diverse deelopdrachten tot nog toe.

Inzet van gebiedsgericht werken (aansluiting zoeken bij de specifieke behoefte van een wijk of dorp).
Inzet van ondersteunende maatregelen zoals subsidies, accommodaties, etc.

• Gebiedsgericht werken is ingezet.
• Subsidiebeleid en Accommodatiebeleid jeugd en sport is geactualiseerd
• Het versterken van de omgeving is een hoofdopdracht van het uitvoeringsprogramma SD. In het nieuwe procesplan is opgenomen dat de huidige deelopdracht afgerond wordt en dat er voor de fase waarin we ons nu bevinden een nieuwe deelopdracht wordt opgesteld. In die nieuwe opdracht wordt de verbinding gelegd met Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO), waarbij we samen met partners het proces doorlopen waarin zij ook meedenken en meedoen aan het versterken van de omgeving.
• Er lopen specifieke initiatieven om de omgeving te versterken: JSP, BSO+, SOJ, buurtgezinnen, jeugdhulp en opvoedondersteuning, Roger That Inspiratielab, Ik Begin en inzet ervaringsdeskundigen.
• Is uitvoering gegeven aan de Inclusieagenda.
• Is gestart met de herijking van de bibliotheekvisie
• In 2023 is het plan van aanpak Regeling specifieke uitkering sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis’ opgesteld en ingediend bij de VNG. In dit plan staat het versterken van de omgeving centraal.
• Actieplan wonen en zorg is vastgesteld.
• Visie zorgaanbod is vastgesteld.
• Is het lokaal sportakkoord herijkt.

Versterken van de omgeving.
Anders organiseren van de toegang.
Herijken van onze inkoopmethodiek.
Duurzaam partnerschap met aanbieders en gesubsidieerde instellingen.
Afspraken maken met andere verwijzers.
Contractmanagement

• Voor wat betreft de toegang is in maart 2023  de impactanalyse nieuwe toegang opgeleverd.
• In 2022 is het volledige werkplein overgekomen (inclusief backoffice). Naast de focus op de basis op orde zijn ook de eerste stappen gezet in de doorontwikkeling van het werkplein.
• Inkoop sociaal domein: In 2023 is gestart met evaluatie van de inkoop sociaal domein. Uitkomst kan zijn verlengen van bestaande contracten of nieuwe aanbestedingen. Dit zal in de loop van 2024 duidelijk worden.
• Is als gevolg van de toenemende inflatie een energietoeslag verstrekt aan de minima en aan de groep 120-130 %.
• Is een nieuw armoede- en schuldenbeleid vastgesteld.
• Is het traject gestart om te komen tot één integrale verordening sociaal domein (omgekeerde verordening).
• In 2023 zijn signalen ontvangen van verschillende aanbieders van financiële zorgen dit in relatie tot de tarieven. In 2023 is gestart met een traject om te komen tot een advies over de huidige tarieven en de signalen van de aanbieders.
• In 2023 zijn signalen ontvangen dat de Mutsaersstichting en haar deelnemingen, die jeugdzorg bieden in de regio, zich in een financieel zorgelijke situatie bevinden. De Jeugdautoriteit heeft op basis van de bekende (financiële) informatie een risicoanalyse opgesteld. Hierbij is het Draaiboek ‘Continuïteit jeugdhulp’ als grondslag genomen. Op basis daarvan heeft de Jeugdautoriteit vastgesteld dat de financiële situatie bij de Mutsaersstichting van dien aard is dat de situatie als zorgelijk bestempeld moet worden (trede 3 van urgentie). Vanuit het draaiboek ‘Continuïteit Jeugdhulp’ is de Mutsaersstichting, samen met ons als accounthoudende regio per direct gestart met een traject dat moet leiden tot een herstelplan.
• In 2023 zijn regionaal extra middelen  beschikbaar gesteld om 20 extra plaatsen Beschermd Wonen in te kopen.
• In 2023 is een start gemaakt met de omgekeerde verordening.

Opstellen ontwikkelplan voor medewerkers gericht op het gesprek met de inwoner, de integraliteit en het aansluiten bij de omgeving.
Meerjarige afspraken maken met aanbieders waarbij zij het vertrouwen krijgen om te investeren in innovatie.

• Houding en gedrag vormt een deelopdracht van het uitvoeringsprogramma SD. De deelopdracht gedrag en houding is herzien en is in nauwe samenwerking opgepakt met de opdrachten van de nieuwe toegang en versterken van de omgeving. In 2023 is een plan van aanpak gemaakt dat samen met partners in 2024 wordt opgepakt.
• Meerjarige afspraken: zie inkoop sociaal domein.
• Is met diverse organisaties een nieuw meerjarige subsidieperiode afgesloten.

Opstellen communicatiestrategie en instrumenten.
Communicatie vormt een deelopdracht van het uitvoeringsprogramma SD. Centraal staat daar het meer in gesprek zijn met inwoners.

• Besloten is om de opdracht deel uit te laten maken van de bouwstenen houding en gedrag, toegang en versterken omgeving.

Bouwsteen Financiën
De gerealiseerde uitgaven van het Sociaal Domein Breed overstijgen de begroting.

Monitoren uitgaven SD-breed  versus begroting, waarbij de indeling  “vangnet” en “omgeving” wordt gehanteerd.
Oplevering van de halfjaarrapportage Sociaal Domein.

• Monitoring uitgaven vindt maandelijks plaats.
• Gedurende 2023 zijn twee rapportages opgeleverd. De jaarrapportage 2022 en de rapportage 1ste 2023.
• Verschillende dashboards (door)ontwikkeld ten behoeve van de monitoring sociaal domein (Jeugd, Wmo, Participatie, Schulddienstverlening en Onderwijs)

2

Grondbedrijf
De afzet van gronden kan achterblijven ten opzichte van de planning

Stimuleringsmaatregelen verkoop kavels (promotie via website en woontafel)
- geen betaling waarborgsom is mogelijk

Privacy en Informatiebeveiliging
- Vertrouwelijke/gevoelige informatie is beschikbaar bij niet-geautoriseerden (binnen en buiten de organisatie)
- Onverantwoordelijk gebruik en uitwisseling van persoonsgegevens en privacygevoelige informatie binnen de organisatie en naar partners.
- De kans dat informatiebeveiligings-incidenten de bedrijfsvoering raken neemt toe.

- Niet voldoen aan de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming)

- Niet voldoen aan de WPG (Wet Politiegegevens)

*Maximale samenwerking door de functies van FG (Functionaris gegevensbescherming), PO (Privacy Officer) en CISO (Chief Information Security Officer);
*De onafhankelijke rol van privacy en informatiebeveiliging zorgt voor een objectieve advisering van maatregelen;
*Jaarlijkse verantwoording over informatieveiligheid, implementatie BIO (Baseline Informatiebeveiliging Overheid) en privacy via ENSIA (Eenduidige Normatiek Single Information Audit);
*Privacy en Informatiebeveiliging (P&IB) maken standaard onderdeel uit van projecttoetsing. Door maatregelen te nemen worden risico’s geminimaliseerd;
*Met het uitvoeren van PIA`s (Privacy Impact Assessments) brengen we risico’s in beeld en maken we bewuste keuzes welke risico’s we accepteren/mitigeren;
*De verantwoordelijkheid voor P&IB bij de proceseigenaren borgen;
*Vergroten bewustzijn bij medewerkers
Alle medewerkers volgen verplicht een security-awareness training en zijn gewezen op de risico’s bij het thuiswerken;

*Het opstellen van een businesscontinuïteitsplan zorgt dat we beter zijn voorbereid op informatiebeveiligingsincidenten;
*Periodiek uitvoeren pentest/ethische hack;
*Verbetermaatregelen t.a.v. WPG doorvoeren.

Algemeen: Garantstellingen  
Gemeente wordt aangesproken op inlossen van een garantstelling.

Meest risicovolle garantstelling:
Glasweb:
- Er wordt niet voldaan aan regels voor staatssteun en financieringsconstructies.

- Door achterblijvende groei van het klantenbestand kan de businesscase in  het gedrang komen. Hierdoor zouden dan de liquide middelen ontbreken om af te lossen.

In de nieuwe financiële verordening zijn enkele bepalingen met betrekking tot garantstellingen opgenomen. In 2024 wordt bezien of in een uitvoeringsregeling nog aanvullende regels opgesteld moeten worden.

- risico`s explicieter opnemen en
- in besluitvorming toelichten waarom risico`s al dan niet worden meegewogen.
Bewustwording wordt meegenomen in overlegstructuren en krijgt daarmee meer aandacht.
- periodieke informatieverstrekking over ontwikkeling risicovolste garantstellingen per dossier.

Glasweb:
Aanvullende informatie inwinnen
Deze informatie geeft geen aanleiding om aanvullende maatregelen te nemen.
In gezamenlijkheid en afstemming worden de financiële ontwikkelingen voor GlasWeb Venray (GWV) door gemeente en BNG gevolgd. Met de aanleg van een glasvezelnetwerk door KPN in de wijken van Venray blijft een verdere uitrol van het netwerk door GWV achterwege. De financiële consequenties hiervan, in relatie tot de afspraken die hierover door GWV met KPN zijn gemaakt, worden nauwlettend gevolgd.

Algemeen: Samenwerken/Verbonden Partijen (VP)
Resultaten van samenwerkingspartners wijken af van lokale doelstellingen.

Meest risicovolle Verbonden Partijen:

Veiligheidsregio:  
onverwachte gebeurtenissen leiden tot extra budgetaanvraag

Noord Limburg West (NLW):
(bedrijfsvoerings)kosten worden onvoldoende in lijn gebracht met de (korting op de) rijkssubsidie.
Begrote opbrengsten worden onvoldoende gerealiseerd (dalende Wsw-inkomsten en afnemende tewerkstelling van medewerkers)

Beleid op samenwerking en verbonden partijen opstellen (incl. timing en niveau van informatievoorziening)
- Nota vizier op samenwerking vastgesteld

Per bestaande VP doelen en risico`s inventariseren en maatregelen treffen.
Bij het deelnemen in nieuwe VP-eisen stellen aan informatievoorziening.
- Onder de noemer "grip op samenwerking" vindt uniforme sturing plaats op de vijf grote gemeenschappelijke regelingen.
- We kijken kritisch naar aangegane samenwerkingsverbanden of ze nog altijd doen wat we beogen. Leidraad voor de toetsing en beoordeling van samenwerkingsverbanden is de nota Vizier op samenwerking, welke in 2024 zal worden herijkt.

Veiligheidsregio:
Regionale overleggen financieel adviseurs en adviseurs openbare orde en veiligheid per 2 maanden

De hogere inflatie werkt door in stijgende personeels- en materiaalkosten. In de begroting 2025 van de VRLN zijn deze meerjarig meegenomen, maar mogelijk zijn er op onderdelen nog onvoorziene prijsstijgingen die een verhoging in de gemeentelijke bijdrage betekenen.
NLW:
Gebleken is dat de in december 2020 vastgestelde koers niet uitvoerbaar is. In 2023 zijn een tweetal opdrachten uitgewerkt. Enerzijds een opdracht gericht op de korte termijn (bedrijfsvoering). Hierin is afgesproken dat de bijdrage van gemeenten in het tekort van de NLWNV teruggebracht worden op het oude peil. Dit is ook zo verwerkt in de begroting 2024 e.v. Anderzijds is er een opdracht geformuleerd gericht op de lange termijn (toekomstig beleid Participatie). Deze opdracht zal in 2024 verder vormkrijgen.
In 2023 was er sprake van een groter tekort dan begroot en dit is opgevangen door een extra bijdrage vanuit gemeenten en door inzet van een deel van het transitiebudget.

Algemeen: Bestuurders: pensioen/wachtgeld/ nabestaande pensioen en arbeids-ongeschiktheid
Door fluctuerende marktrente en actualisatie sterftetabel moeten extra stortingen in de pensioenvoorziening worden gedaan om deze op niveau te houden.

Bestuurders stappen voortijdig op en maken aanspraak op wachtgeld
Bestuurders komen te overlijden of raken  arbeidsongeschikt

Onderbrengen bij pensioenfonds
Op 1 juli 2023 is de Wet toekomst pensioenen (Wtp) in werking getreden. Onzeker is nog of er voor de pensioenen van politici aangesloten kan worden bij het ABP en welke financiële gevolgen dit met zich meebrengt. De ontwikkelingen worden nauwlettend gevolgd.
Aanbieden outplacementtraject om wachtgeldperiode te bekorten.
Risico’s verzekeren
Voor het financiële risico van overlijden van een (wachtgeld) wethouder vóór de pensioengerechtigde leeftijd is een verzekering afgesloten (zgn. kortleven-risico).
Daarnaast is het risico van arbeidsongeschiktheid voor (wachtgeld-) bestuurders afgedekt middels een collectieve Arbeidsongeschiktheidsverzekering.

Algemeen: Rijksinkomsten
Gemeentefondsuitkering:
 De afhankelijkheid van de rijksbijdrage is per definitie een risicofactor.
In april 2024 is de Voorjaarsnota 2024 van het Rijk gepubliceerd. In deze voorjaarsnota zijn door het demissionaire kabinet besluiten verwerkt die van invloed zijn op de gemeentefondsuitkering zoals:

• de nieuwe financierings-systematiek gebaseerd op het bruto binnenland product (bbp) wordt al vanaf 2024 ingevoerd in plaats van 2027.
• Gemeenten worden in 2025 voor landelijk € 675 miljoen gekort in het gemeentefonds.
• De verhoging van de opschalings-korting wordt geschrapt. Deze zou vanaf 2026 weer in werking treden.

De structurele financiële problemen voor gemeenten zijn hiermee niet opgelost.
Vanaf 2026 zal een nieuwe financieringssystematiek in werking treden, hoe deze eruit zal komen te zien is nog niet bekend. In de Hervormingsagenda Jeugd zijn maatregelen opgenomen om de jeugdzorg te verbeteren en de kosten te verlagen. In 2023 is overeenstemming bereikt tussen rijk en VNG en is de hervormingsagenda vastgesteld. De geplande besparingen voor 2024 en 2025 zijn bevroren. De besparingsopgave van 1 miljard landelijk blijft staan vanaf 2026. Binnen de hervormingsagenda is afgesproken dat een deskundigencommissie een oordeel zal vellen over de invulling van de hervormingsagenda en wie de risico’s draagt mochten de lasten uit de pas lopen met de besparingsopgave. De hervormingsagenda vraagt op onderdelen nog om verdere uitwerking door rijk en gemeenten.

Implementatie Omgevingswet
Tot 2025 zijn middelen toegezegd voor de implementatie-fase. Vanaf 2027 zijn er onvoldoende structurele compensatie-middelen beschikbaar om aan de uitvoering van de Omgevingswet adequate invulling te kunnen geven.

We houden de risico’s in beeld door:
Het bijhouden van ontwikkelingen in het Gemeentefonds
Onder meer via de VNG druk op het rijk uitoefenen om het rijksbeleid te beïnvloeden, zodat de taken en middelen van gemeenten  structureel in balans gebracht worden.

Bijhouden van informatie omtrent de Jeugdzorgmiddelen:
De middelen die vrij zijn gekomen als gevolg van het bevriezen van de besparingsopgave zijn geoormerkt voor uitvoering van de agenda in 2024 en 2025.
Als gemeente zijn we al aan de slag met enkele maatregelen, zoals het afbakenen en normaliseren. In 2024 worden verschillende pilots gestart met als doel het jeugdzorggebruik terug te dringen. In november 2023 is een implementatieplan en uitvoeringsagenda landelijk vastgesteld met onder andere als opdracht een uitvoerbaarheidstoets implementatieplan en startfoto per regio. Dit krijgt in 2024 verder vorm.

-In de onderhandeling van de VNG met het nieuwe kabinet is dit ook een thema vanuit het standpunt: ‘nieuwe taken, nieuwe knaken’.
-Alternatieve inkomstenbronnen overwegen.